کاوه دیلمی یادگار استاد بنان
علی رضا خلیل پور
خبر کوتاه و تلخ بود. کاوه دیلمی به تاریخ ۱۰ بهمن ۱۳۹۷ درگذشت. او یکی از یادگارهای استاد بنان بود که صدا و شیوه خواندنش صدای استادش را در ذهن تداعی می کرد.
دیلمی در این ۴۰ سال فقط ۴ آلبوم از خود به یادگار گذاشت که در نوع خود باارزش بودند. نخستین آلبوم او “یاد یار مهربان” به آهنگسازی استاد “فرهاد فخرالدینی” بود که جناب دیلمی در سوگ استادش، غلامحسین بنان آن را اجرا کرد. این آلبوم در دستگاههای سهگاه و همایون ساخته شده است و توسط گروه عارف و شیدا به سرپرستی استاد حسین علیزاده اجرا شده است. طرف اول این آلبوم که در دستگاه سهگاه است روی شعری از مرحوم فریدون مشیری به نام ” جویبار نغمه” (جویبار نغمه میغلتید گویی بر حریر) اجرا شده است که تلفیقی از آواز و تصنیف است. در طرف دوم آلبوم که در دستگاه همایون ساخته شده است، کاوه دیلمی ابتدا روی غزلی از ناصر بخارایی که به شعر حافظ[۱] نسبت داده شده است با مطلع ( هرگزم نقش تو از لوح دل و جان نرود) با همراهی تار استاد هوشنگ ظریف آوازی را در دستگاه همایون اجرا میکند و سپس در خاتمه تصنیف ” درد جانسوز” را که از ساختههای استاد فرهاد فخرالدینی روی غزلی از حافظ با مطلع ( دل از من برد و روی از من نهان کرد) میخواند. این آلبوم در سال ۱۳۶۸ توسط مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور روانه بازار گردید.
آلبوم دوم کاوه دیلمی “می ناب” نام داشت که بازخوانی آثاری از ساختههای استاد روحالله خالقی بود که اکثرا توسط بنان به اجرا در آمده بود. این آثار به ترتیب عبارتند از : می ناب، رنگارنگ شماره ۱ ( بهار دلنشین)، حالا چرا و نگاه عاشق که نامش در اصل بهار عاشق است و کلام آن سروده رهی معیری است، اما در آلبوم می ناب کلام تصنیف سروده فریدون مشیری است. تنظیم و رهبری این آلبوم به عهده دختر زندهیاد روحالله خالقی، گلشن خالقی بوده است. درباره این آلبوم باید گفت که با تمام زیباییها و تنظیم درخشان این آلبوم، هنوز با اجرای بنان فاصله بسیار دارد و این قولی است که همسر محترمه استاد بنان ” سرکار خانم پریدختآور” در مصاحبهای به آن اذعان کرده است.
آلبوم سوم منتشر شده از زندهیاد کاوه دیلمی ” رامشگران” نام دارد که آهنگساز آن استاد فرهاد فخرالدینی و روی اشعاری از خسرو و شیرین نظامی گنجوی با همراهی گروه شیدا به سرپرستی استاد پشنگ کامکار در دستگاه راست پنچگاه اجرا شدهاست.این آلبوم در نوع خود بسیار زیبا و شنیدنی است.
آخرین آلبوم زندهیاد کاوه دیلمی “مرغ حق” نام دارد که با فاصله زیاد در اواسط دهه ۸۰ به بازار عرضه گردید. در این آلبوم کاوه دیلمی به بازخوانی سه تصنیف از برنامه گلها پرداخته است که به ترتیب عبارتند از:
- تصنیف “بی خبر” به آهنگسازی استاد حسین یا حقی و کلام اسماعیل نواب صفا که نخستین بار استاد عبدالعلی وزیری این تصنیف را در برنامه گلهای رنگارنگ شماره ۱۳۵ اجرا کرد.
- تصنیف چه شبها به آهنگسازی استاد مرتضی محجوبی و کلام اسماعیل نواب صفا، که استاد بنان این تصنیف را در برنامهگلهای رنگارنگ شماره ۲۳۴ اجرا کرد.
- تصنیف مرغ حق به آهنگسازی استاد موسی معروفی و کلام رهی معیری که استاد بنان این تصنیف را در برنامه گلهای رنگارنگ شماره ۲۳۰ اجرا کرد.
علاوه بر اینها جناب دیلمی ۲ تصنیف از ساختههای مزدا انصاری را به نامهای ” تو را خواهم ” و ” تو مرو” که به ترتیب روز غزلهای رهی معیری و مولانا ساخته شدهاند در این آلبوم اجرا نمود و یک تصنیف از ساخته خود را به نام “پیام وطن” روی غزلی از فریدون مشیری اجرا کرده است. جدای از اینها، او در غزلی از شهریار با مطلع ( تا کی در انتظار گذاری به زاریم) به همراهی پیانوی مزدا انصاری آوازی در مایه دشتی اجرا کرده است که تاثیر سبک آوازی استاد بنان را میتوان به وضوح در این آواز مشاهده کرد.
با بررسی آثار منتشر شده از جناب کاوه دیلمی به چند شاخصه مهم پی میبریم که به طور اختصار آنها را بیان میکنیم:
- داشتن صدایی گرم و دلنشین: اکثر آوازخوانهای این دوره مقلد شیوه شجریان هستند. شجریان اگر چه در مواردی به بمخوانی توجه داشته اما شیوه آوازیاش بر مبنای آوازخوانهایی چون بزرگان طاهرزاده و ظلی استوار است. بزرگان دیگری چون گلپایگانی و ناظری که بعضی از خوانندگان این سه دهه به تقلید از آنها پرداختند فاقد صدای بم بودند؛ به این دلیل توجه به صدای بم در این سه دهه رو به افول گرایید.
- مرحوم کاوه دیلمی از صدای گرم و دلنشینی بهرهمند بود، صدایی بم اما تاثیرگذار که تا اعماق وجود شنونده نفوذ میکرد. اگر آلبومهای بیشتری از این هنرمند فقید منتشر میشد او میتوانست تا حدودی جای خالی صدای بم را در دهههای ۶۰، ۷۰ و ۸۰ پر کند زیرا به عبارتی می توان گفت که این دههها دوران افول صدای بم در موسیقی ایرانی بود، به دلیل آنکه آوازخوانهایی چون ادیب خوانساری و بنان در دهه ۶۰ وفات یافتند، عبدالوهاب شهیدی اجازه فعالیت نداشت و استادی چون دادبه ملقب به “جانسوز” تعداد آثار رسمی و غیر رسمیاش از انگشتان دو دست تجاوز نمیکند.
- بیان واضح در ادای شعرها:
- مرحوم کاوه دیلمی همچون استادش بنان در ادای اشعار بیان واضح و شفافی داشت و کمتر مواردی یافت می شد که شعر را نامفهوم و جویده جویده تلفظ کند، همان مسئلهای که متاسفانه برخی از خوانندگان بدان توجه چندانی ندارند و یا کم توجه هستند.
- توجه به تنوع اشعار در اجرای آواز و تصنیف:
- زندهیاد کاوه دیلمی از آن دسته خوانندگانی بود که به تنوع اشعار در آواز و تصنیف توجه داشت. او آوازهایی را بر روی اشعار شاعرانی چون: نظامی گنجوی، ناصر بخارایی، استاد شهریار و فریدون مشیری اجرا کرده و تصنیفهایی نیز بر روی شعر شاعرانی چون: حافظ، نظامی گنجوی، مولانا، رهی معیری و فریدون مشیری اجرا کرده است که در نوع خود متنوع است.
کاوه دیلمی اگرچه در این ۴۰ ساله آلبومهای کمی از او منتشر شده اما ثمره پرباری از خود به یادگار گذاشت.
روانش شاد و یادش گرامی باد.
[۱] غزل هرگزم نقش تو از لوح دل و جان نرود اگرچه در تصحیح معروف علامه قزوینی و دکتر قاسم غنی به نام حافظ ثبت شده است اما در اکثرتصحیحهای معتبر از دیوان حافظ مانند چاپهای دکتر خانلری، دکتر عیوضی وحافظ به سعی سایه هوشنگ ابتهاج نیامده و به احتمال قوی متعلق به حافظ نیست.
۲ لایک شده